Zasady i tryb przyznawania, ustalania wysokości i wypłacania dodatków mieszkaniowych reguluje ustawa z dnia 21 czerwca 2001 r. o dodatkach mieszkaniowych /t.j. Dz. U. z 2021 r. poz. 2021 z późn. zm./.
Krąg osób uprawnionych do dodatku mieszkaniowego /art. 2 ust. 1 ustawy o dodatkach mieszkaniowych/
Dodatek mieszkaniowy przysługuje:
- 1/ najemcom albo podnajemcom lokali mieszkalnych, zamieszkującym w tych lokalach,
- 2/ osobom mieszkającym w lokalach mieszkalnych, do których przysługuje im spółdzielcze prawo do lokalu mieszkalnego,
- 3/ osobom mieszkającym w lokalach mieszkalnych znajdujących się w budynkach stanowiących ich własność i właścicielom samodzielnych lokali mieszkalnych,
- 4/ innym osobom mającym tytuł prawny do zajmowanego lokalu mieszkalnego i ponoszącym wydatki związane z jego zajmowaniem;
- 5/ osobom zajmującym lokal mieszkalny bez tytułu prawnego, oczekującym na przysługujący im lokal zamienny albo najem socjalny lokalu.
Krąg osób które nie mogą ubiegać się o dodatek mieszkaniowy /art. 2 ust. 3u.d.m./
Dodatek mieszkaniowy nie przysługuje osobom przebywającym w:
- 1/ domu pomocy społecznej,
- 2/ młodzieżowym ośrodku wychowawczym,
- 3/ schronisku dla nieletnich,
- 4/ zakładzie poprawczym,
- 5/ zakładzie karnym,
- 6/ szkole, w tym w szkole wojskowej
– jeżeli instytucje te zapewniają nieodpłatnie pełne całodobowe utrzymanie.
Kryterium dochodowe przyznania dodatku mieszkaniowego /art. 3 ust. 1-2 u.d.m./
Dodatek mieszkaniowy przysługuje osobom, o którym mowa w art. 2 ust. 1, jeżeli w okresie 3 miesięcy poprzedzających datę złożenia wniosku o jego przyznanie średni miesięczny dochód przypadający na jednego członka gospodarstwa domowego wnioskodawcy nie przekroczył w gospodarstwie:
- 1/ jednoosobowym – 40%,
- 2/ wieloosobowym – 30%
– przeciętnego wynagrodzenia w gospodarce narodowej, obowiązującego w dniu złożenia wniosku, z uwzględnieniem art. 6 ust. 8 i art. 7 ust. 6.
W przypadku, jeżeli średni miesięczny dochód na jednego członka gospodarstwa domowego jest wyższy od określonego powyżej, a kwota nadwyżki nie przekracza wysokości dodatku mieszkaniowego, należny dodatek mieszkaniowy obniża się o tę kwotę /art. 6 ust. 8/.
Dodatku mieszkaniowego nie przyznaje się, jeżeli jego kwota byłaby niższa niż 0,5% kwoty przeciętnego wynagrodzenia w gospodarce narodowej, obowiązującego w dniu wydania decyzji /art. 7 ust. 6/.
Przy wydawaniu decyzji o przyznaniu dodatku mieszkaniowego uwzględnia się kwotę przeciętnego wynagrodzenia w gospodarce narodowej, obowiązującego w dniu złożenia wniosku, ostatnio ogłoszonego przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego na podstawie art. 20 pkt 1 lit. a ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych /Dz. U. z 2022 r. poz. 504 z późn. zm./.
Zgodnie z Komunikatem Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego z dnia 9 lutego 2024 r. przeciętne wynagrodzenie w gospodarce narodowej w 2023 r. wyniosło 7155,48 zł /MP z 2024 r. poz. 110/.
Zatem kryterium dochodowe od dnia 9 lutego 2024 r. wynosi:
- 1/ gospodarstwo domowe jednoosobowe – 2862,19 zł,
- 2/ gospodarstwo domowe wieloosobowe – 2146,64 zł.
Definicja dochodu /art. 3 ust. 3 u.d.m./
Za dochód uważa się dochód w rozumieniu art. 3 pkt 1 ustawy z dnia 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych /t.j. Dz. U. z 2022 r. poz. 615 z późn. zm./.
Za dochód, po odliczeniu kwot alimentów świadczonych na rzecz innych osób, rozumie się:
- a) przychody podlegające opodatkowaniu na zasadach określonych w art. 27, art. 30b, art. 30c, art. 30e i art. 30f ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych /Dz. U. z 2021 r. poz. 1128 z późn. zm./, pomniejszone o koszty uzyskania przychodu, należny podatek dochodowy od osób fizycznych, składki na ubezpieczenia społeczne niezaliczone do kosztów uzyskania przychodu oraz składki na ubezpieczenie zdrowotne,
- b) dochód z działalności podlegającej opodatkowaniu na podstawie przepisów o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne,
- c) inne dochody niepodlegające opodatkowaniu na podstawie przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych.
Nie uwzględnia się dochodu osoby, która przebywa w instytucji, o której mowa w art. 2 ust. 3, albo wyprowadziła się z lokalu mieszkalnego albo zmarła przed dniem złożenia wniosku o przyznanie dodatku mieszkaniowego.
W przypadku posiadania tytułu prawnego do gospodarstwa rolnego dochód z tego gospodarstwa ustala się na podstawie powierzchni gruntów w hektarach przeliczeniowych i wysokości przeciętnego dochodu z pracy w indywidualnych gospodarstwach rolnych z 1 ha przeliczeniowego, ostatnio ogłaszanego przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego na podstawie art. 18 ustawy z dnia 15 listopada 1984 r. o podatku rolnym /Dz. U. z 2020 r. poz. 333/.
Wysokość dochodu z pozarolniczej działalności gospodarczej, w przypadku prowadzenia działalności opodatkowanej na zasadach określonych w przepisach ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych /Dz. U. z 2021 r. poz. 1128 z późn. zm./, ustala się na podstawie oświadczenia wnioskodawcy lub zaświadczenia wydanego przez naczelnika właściwego urzędu skarbowego.
Wysokość dochodu z działalności podlegającej opodatkowaniu na podstawie przepisów ustawy z dnia 20 listopada 1998 r. o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne (Dz. U. z 2021 r. poz. 1993, z późn. zm.) osiąganego w okresie 3 miesięcy poprzedzających miesiąc złożenia wniosku o przyznanie dodatku mieszkaniowego ustala się, przyjmując dochód miesięczny w wysokości 1/12 dochodu ogłaszanego corocznie w drodze obwieszczenia ministra właściwego do spraw rodziny, o którym mowa w art. 5 ust. 7a ustawy z dnia 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych. Roczną wysokość przychodu z działalności podlegającej opodatkowaniu na podstawie przepisów ustawy, o której mowa w zdaniu pierwszym, przyjmuje się jako czterokrotność przychodu osiągniętego przez wnioskodawcę w okresie 3 miesięcy poprzedzających miesiąc złożenia wniosku.
Gospodarstwo domowe /art. 4 u.d.m./
Przez gospodarstwo domowe rozumie się gospodarstwo prowadzone przez osobę ubiegającą się o przyznanie dodatku mieszkaniowego, samodzielnie zajmującą lokal mieszkalny albo gospodarstwo prowadzone przez tę osobę wspólnie z małżonkiem i innymi osobami stale z nią zamieszkującymi i gospodarującymi, które swoje prawa do zamieszkiwania w lokalu wywodzą z prawa tej osoby. Do członków gospodarstwa domowego nie wlicza się osób przebywających w instytucjach, o których mowa w art. 2 ust. 3.
Powierzchnia lokalu mieszkalnego /art. 5 u.d.m./
Normatywna powierzchnia użytkowa zajmowanego lokalu mieszkalnego lub budynku mieszkalnego, w którym znajduje się tylko jeden lokal mieszkalny /dom jednorodzinny/ zwana dalej „normatywną powierzchnią” w przeliczeniu na liczbę członków gospodarstwa domowego nie może przekraczać:
- 1/ 35 m² – dla 1 osoby,
- 2 /40 m² – dla 2 osób,
- 3/ 45 m² – dla 3 osób,
- 4/ 55 m² – dla 4 osób,
- 5/ 65 m² – dla 5 osób,
- 6/ 70 m²- dla 6 osób, a w razie zamieszkiwania w lokalu mieszkalnym większej liczby osób dla każdej kolejnej osoby zwiększa się normatywną powierzchnię tego lokalu o 5 m².
Normatywną powierzchnię powiększa się o 15 m², jeżeli w lokalu mieszkalnym zamieszkuje osoba niepełnosprawna poruszająca się na wózku inwalidzkim lub osoba niepełnosprawna, której niepełnosprawność wymaga zamieszkiwania w oddzielnym pokoju. Normatywną powierzchnię powiększa się niezależnie od liczby członków gospodarstwa domowego. O wymogu zamieszkiwania w oddzielnym pokoju orzekają powiatowe zespoły do spraw orzekania o niepełnosprawności, o których mowa w ustawie z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych /Dz. U. z 2021 r. poz. 573 z późn. zm./.
Dodatek mieszkaniowy przysługuje, gdy powierzchnia lokalu mieszkalnego nie przekracza powierzchni normatywnej o więcej niż:
- – 30% albo
- – 50% pod warunkiem, że udział powierzchni pokoi i kuchni w powierzchni użytkowej lokalu nie przekracza 60%.
ilość osób | powierzchnia normatywna | powierzchnia użytkowa nie przekraczająca powierzchni normatywnej o więcej niż : | |
1 osoba | 35,00 m² | + 30% = 45,50 m² | + 50% = 52,50 m² |
2 osoby | 40 ,00m² | + 30% = 52 ,00m² | + 50% = 60,00 m² |
3 osoby | 45 ,00m² | + 30% = 58,50 m² | + 50% = 67,50 m² |
4 osoby | 55 ,00m² | + 30% = 71,50 m² | + 50% = 82,50 m² |
5 osób | 65 ,00m² | + 30% = 84,50 m² | + 50% = 97,50 m² |
6 osób | 70 ,00m² | + 30% = 91,00 m² | + 50% = 105,00 m² |
Wysokość dodatku mieszkaniowego /art. 6 ust. 1 u.d.m./
Wysokość dodatku mieszkaniowego stanowi różnicę między wydatkami, o których mowa w ust. 3–6, przypadającymi na normatywną powierzchnię użytkową zajmowanego lokalu mieszkalnego, a kwotą wydatków poniesionych przez osobę ubiegającą się o dodatek mieszkaniowy w wysokości:
- 1) 15% dochodów gospodarstwa domowego – w gospodarstwie jednoosobowym;
- 2) 12% dochodów gospodarstwa domowego – w gospodarstwie 2-4-osobowym;
- 3) 10% dochodów gospodarstwa domowego – w gospodarstwie 5-osobowym i większym.
Jeżeli lokal mieszkalny nie jest wyposażony w instalację doprowadzającą energię cieplną do celów ogrzewania, w instalację ciepłej wody lub gazu przewodowego z zewnętrznego źródła znajdującego się poza lokalem mieszkalnym, osobie uprawnionej do dodatku mieszkaniowego przyznaje się ryczałt na zakup opału stanowiący część dodatku mieszkaniowego.
W celu obliczenia wysokości ryczałtu stosuje się średnią cenę 1 kWh energii elektrycznej, ogłaszaną na podstawie art. 23 ust. 2 pkt 18 lit. d ustawy z dnia 10 kwietnia 1997 r. – Prawo energetyczne /t.j. Dz. U. z 2022 r. poz. 1385 z późn. zm./, powiększoną o podatek od towarów i usług.
Dodatkowe informacje
Dodatek mieszkaniowy przyznaje się na okres 6 miesięcy, licząc od pierwszego dnia miesiąca następującego po dniu złożenia wniosku.
Dodatek mieszkaniowy wypłaca się zarządcy budynku albo innej osobie uprawnionej do pobierania należności za lokal mieszkalny, z góry, w terminie do 10. dnia każdego miesiąca.
Przyznanie i wypłata dodatku mieszkaniowego następuje na podstawie decyzji. Decyzję w sprawie przyznania dodatku mieszkaniowego wydaje się w ciągu miesiąca od dnia złożenia wniosku.
Od decyzji służy prawo wniesienia odwołania do Samorządowego Kolegium Odwoławczego w Zielonej Górze.
Wydanie decyzji nie podlega opłatom skarbowym.
Wymagane dokumenty:
- Wniosek o przyznanie dodatku mieszkaniowego potwierdzony przez zarządcę domu albo inną osobę uprawnioną do pobierania należności za lokal mieszkalny.
- Deklaracja o dochodach gospodarstwa domowego za okres pełnych trzech miesięcy kalendarzowych poprzedzających dzień złożenia wniosku.
- Dokument wystawiony przez zarządcę domu lub osobę uprawnioną do pobierania należności za lokal mieszkalny potwierdzający łączną kwotę wydatków na lokal mieszkalny za ostatni miesiąc /miesiąc poprzedzający dzień złożenia wniosku/ w rozbiciu na składniki.
- Dokumenty potwierdzające wysokość dochodów wszystkich członków gospodarstwa domowego za okres pełnych trzech miesięcy kalendarzowych poprzedzających dzień złożenia wniosku na podstawie których wypełniono deklarację o dochodach.